Hồ Ba Bể là hồ lớn nhất Việt Nam tính đến nay
Hồ Ba Bể cách Hà Nội khoảng 220km thuộc địa phận xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn. Tên gọi của hồ xuất phát từ việc nơi đây là tụ lưu của ba nhánh sông Pé Lầm, Pé Lù, Pé Lèng. Vậy hồ Ba Bể rộng bao nhiêu? Theo ước tính, hồ rộng 500 ha độ sâu trung bình 17 - 23m với mặt đáy được phủ lớp đất sét dày đến 200m.
I. Hồ Ba Bể được hình thành như thế nào?
Các nhà địa chất thì giải thích rằng, vào cuối kỷ Cambri, do những biến động địa chất của vỏ trái đất cách đây hai trăm triệu năm trước đã đưa một khối nước khổng lồ với bề mặt xấp xỉ 5 triệu m2, chiều dày hơn 30m lên lưng chừng vùng núi đá vôi và tạo nên mặt hồ quý giá này. Cho đến nay, người ta đo được hồ Ba Bể dài 8km, rộng 3km và nằm trên độ cao 145m so với mặt nước biển. Ngoài ra, bao quanh hồ là những dãy núi đá vôi cổ có niên đại hơn 450 triệu năm cùng nhiều suối ngầm và hang động.
Bao quanh hồ có những dãy núi đá vôi suối ngầm và hang động
Tên gọi hồ Ba Bể ra đời phải kể đến một hệ thống thông nhau gồm sông Pé Lầm, Pé Lù và Pé Lèng. Theo đó, người dân địa phương ở đây còn gọi hồ Ba Bể là "Slam Pé" mang ý nghĩa ba hồ tụ lại. Về cảnh quan, mặt hồ phẳng lặng như tấm gương soi, trong xanh một màu ngọc bích quen thuộc in bóng núi đá, mây trời.
Giữa mênh mông của hồ nước, gò Bà Góa nhỏ xinh xắn nằm giữa hồ vốn được tạo ra bởi những phiến đá to nhỏ, xếp chồng lên nhau. Cây cối quanh năm xanh tốt buông rễ ôm trọn lấy những phiến đá cảm tưởng như một hòn non bộ giữa mặt hồ cực đẹp và sinh động. Bên cạnh đó, không chỉ mang vẻ đẹp tiên cảnh giữa lưng chừng núi mà nơi đây còn có hệ thống phức hợp ao, động, thác biến Ba Bể trở thành viên ngọc không tì vết nổi bật giữa núi rừng hùng vĩ của vùng đất thượng du Bắc Việt.
Ba Bể trở thành viên ngọc không tì vết nổi bật giữa núi rừng hùng vĩ
Về cảnh quan địa chất được cho là giá trị lớn nhất của Hồ Ba Bể đem lại. Theo các nhà địa chất đã khẳng định, núi đá vôi cổ tại vùng hồ Ba Bể có niên đại 450 triệu năm có đặc điểm kiến tạo rất đặc biệt. Trong quá trình biến đổi địa chất, đá vôi ở khu vực này đã biến đổi thành những mảng đá hoa cương. Đồng thời, địa tầng sét nằm dưới đáy hồ Ba Bể dày tới 200m bịt kín không cho nước thoát xuống hình thành nên hồ như ngày nay.
Hiện nay, đây là hồ nước ngọt thiên nhiên lớn nhất Việt Nam và sớm được công nhận là khu du lịch quốc gia Việt Nam. Giá trị nổi bật của hồ còn có sự phát triền về đa dạng sinh học. ĐIển hình là các đảo lớn nhỏ nổi lên giữa lòng hồ như: đảo An Mã và đảo Bà Góa. Thêm vào đó, xung quanh hồ là quần thể du lịch Ao Tiên, đảo Pò Giả Mải, động Puông, thác Đầu Đẳng... đều là những thắng cảnh mang lại lợi ích trong việc phát triển du lịch thiên nhiên khám phá.
Nước hồ Ba Bể có sự biến động theo từng mùa, điển hình là mùa mưa và mùa khô. Thông thường, mức chênh lệch giữa 2 mùa khoảng từ 1 - 2m và dần trở thành nơi điều tiết nước cho sông Năng từ cửa Bế Cam trở xuôi. Theo đó, nhiệt độ trung bình năm ở đây khoảng 22oC đặc biệt nhờ hệ thống hồ, sông, suối, núi rừng, hang động bao quanh đã giữ cho nước hồ Ba Bể có mùa đông ấm áp còn mùa hè mát mẻ.
Nước hồ Ba Bể có sự biến động theo từng mùa, điển hình là mùa mưa và mùa khô
Ở hồ Ba Bể còn là nơi cư ngụ của khoảng 50 loài cá nước ngọt, trong đó có những loại cá quý hiếm như: cá cóc, cá chiên, cá lầm xanh, cá sình ga… cùng nhiều loài thực vật có tên trong sách Đỏ Việt Nam như nghiến, đinh, lim, trúc dây.v…v. Hồ Ba Bể nay thuộc xã Nam Mẫu, ở đây chủ yếu là đồng bào dân tộc Tày sinh sống với những ngôi nhà có kiến trúc nhà sàn cổ nằm dựa lưng vào vách núi. Người dân nơi đây cởi mở và thân thiện, từ xa xưa họ đã quen với nghề chăn nuôi và đánh bắt cá trên lòng hồ.
Người dân nơi đây cởi mở và thân thiện, từ xa xưa họ đã quen với nghề chăn nuôi và đánh bắt cá trên lòng hồ
Đặc biệt những con thuyền gắn liền với từng người, từng gia đình. Theo đó rất nhiều giá trị văn hóa, phong tục truyền thống như các điệu hát then, sli, lượn…, những lễ hội mang màu sắc tâm linh: lễ cầu mùa, cầu mưa, lễ hội đua thuyền độc mộc,v..v cũng đều xuất phát từ cuộc sống lao động này.
Có thể nói, thuyền độc mộc là đặc sản du lịch của vùng này. Chiếc thuyền chỉ được đẽo duy nhất từ một khúc gỗ như đinh, lim, sến, táu, chai, nghiến mà hạ xuống. Vì thế mà thuyền độc mộc thường rất dài trong khi chiều ngang lại hẹp và chỉ chở được hai người đi ngắm nhìn nhiều thắng cảnh tự nhiên của hồ.
Nhiều giá trị văn hóa, phong tục truyền thống như các điệu hát trở thành đời sống tinh thần phong phú ở nơi đây
II. Bạn có biết hồ Ba Bể là hồ lớn nhất Việt Nam
Hiện nay, Ba Bể chính là một trong 20 hồ nước ngọt lớn nhất thế giới cần được bảo vệ và phát triển. Với rất nhiều nét đặc trưng độc đáo và thắng cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp, hồ Ba Bể còn được công nhận là danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử, di tích lịch sử văn hoá, di sản Asean, đặc biệt là được chứng nhận danh hiệu Ramsar là một công ước tiêu chuẩn mà UNESCO đưa ra để công nhận và kêu gọi ý thức bảo vệ thiên nhiên của người dân trên toàn cầu của vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế.
Hiện nay, Ba Bể chính là một trong 20 hồ nước ngọt lớn nhất thế giới
Nếu ai đã một lần đến Ba Bể thì đều không khỏi ngỡ ngàng thán phục trước vẻ đẹp nguyên sơ thơ mộng và huyền bí của hồ trên núi. Hiện nay, hồ chỉ cách thị trấn Chợ Rã huyện Ba Bể khoảng 18km. Tính từ thị xã Bắc Kạn, các bạn có thể đi đến hồ Ba Bể theo 2 cách: theo tỉnh lộ 256 từ thị xã Bắc Kạn tới Ba Bể dài hơn 60 km hoặc theo tỉnh lộ 257 từ thị xã Bắc Kạn đến Chợ Đồn đến Ba Bể dài khoảng 70 km nữa.
III. Truyền thuyết về sự hình thành của hồ Ba Bể trong dân gian
Ở Việt Nam, sự tích hồ Ba Bể được cho là liên quan đến sự trừng phạt với con người qua trận Đại Hồng Thủy. Tương truyền trong dân gian, trận Đại Hồng Thủy là sự trừng phạt của thần linh đối với sự suy đồi và độc ác của loài người. Ở biến cố lớn lao đó, hầu hết con người đều bị tiêu diệt và chỉ có rất ít những người tốt là sống sót.
Chuyện kể về truyền thuyết về sự hình thành của hồ Ba Bể trong dân gian
Theo đó, truyện kể lại rằng: “Ngày xưa, ở vùng Bắc Kạn, mỗi năm dân làng Nam Mẫu đều có tổ chức lễ Vô Giá để cúng Phật lớn. Dân chúng khắp mọi miền tựu lại rất đông mừng lễ hội. Rồi có một hôm nọ, một bà lão ăn mặc rách rưới bị bệnh cùi đến làng để xin ăn. Trên người bà có mùi hôi hám, khó chịu khiến mọi người đều xa lánh. Đi đến đâu bà lão cũng đều phì phào mấy tiếng đói lắm các ông các bà ơi, nhưng người dẫn xua đuổi, sợ bà lây bệnh cùi hủi.
Tuy nhiên, có một người đàn bà goá, ở với con trai, động lòng thương hại bà lão kêu bà lão vào nhà cho ăn uống no đủ và bằng lòng cho bà lão ăn mày ngủ nhờ một đêm.Tuy nhiên, đến nửa đêm, hai mẹ con bỗng giật mình thức giấc khi nghe có tiếng động ầm ầm dữ dội từ phía vựa thóc. Bà lão cùi hủi đã biến thành một con giao long lớn uốn mình ầm ầm như tiếng sấm, đầu gác lên giường đuôi thò xuống đất.
Hai mẹ con kinh hãi lo sợ, thao thức cho đến sáng. Khi thấy bà lão đi ra từ vựa thóc, bà lão nói: "Tôi thật sự không phải là người, mà là một con giao long giả dạng ăn mày để thử lòng từ thiện của tín hữu nam nữ ở làng Nam Mẫu này. Tuy nhiên, tất cả mọi người đều xua đuổi tôi, đều là người khẩu Phật tâm xà, ngoại trừ hai mẹ con nhà cô. Ngôi làng này sẽ không tránh khỏi hình phạt của bề trên đã giao phó cho tôi thi hành, đó là một trận đại hồng thủy. Nhưng tôi cho hai mẹ con nhà cô gói tro này và hai mảnh vỏ trấu, hãy rãi quanh nhà để tránh khỏi kiếp nạn và sẽ giúp mẹ con nhà cô cứu người.
Sự tích hồ Ba Bể được cho là liên quan đến trận Đại Hồng Thủy
Nói xong, bà lão liền biến mất tức thì. Ngày hôm sau, trong lúc mọi người đang chen nhau đến dự lễ Phật giữa làng, bỗng gần đó có một cái ống nước bị vỡ và làm cho nước tràn vào làng. Mọi người hoảng hốt trèo lên mái nhà, trèo lên cây nhưng nước cứ dâng lên mãi khiến ngập cả những nóc nhà và cây cao.
Mọi người đều bị chết ngộp, trừ hai mẹ con bà goá kia vì nước dâng tới đâu thì đất nhà bà lại được nâng cao hơn nữa. Bà liền thả hai mảnh vỏ trấu xuống nước lập tức biến thành hai chiếc thuyền, hai mẹ con liền chèo thuyền đi cứu người rồi chạy thoát lên một mỏm núi. Tại đó, những người còn sống sót dựng một gian nhà nhỏ sinh sống từ đời này qua đời khác và dần trở thành một ngôi làng đông đúc chính là làng Năm Mẫu ngày nay.
Còn thung lũng bị nhấn chìm bởi trận đại hồng thủy năm nào hoá thành 3 cái hồ mênh mông nước tràn ngập nên người ta gọi là hồ Ba Bể. Hồ rộng bát ngát, nước quanh năm vẫn trong xanh màu ngọc bích, nổi bật giữa núi rừng rộng lớn. Ngoài ra, ở giữa hồ là một hòn đảo nhỏ, người địa phương gọi đó là gò Bà Góa.
Hồ rộng bát ngát, nước quanh năm vẫn trong xanh màu ngọc bích
Hy vọng bài viết trên sẽ mang lại nhiều thông tin mới và bổ ích cho các bạn.
Xem thêm:
Mai Nguyễn/Cattour.vn - Ảnh: Internet
